Đã bao lần, tôi tranh luận với những người kiều bào Nam Bộ về món ăn Sài Gòn Hà Nội, để chứng tỏ rằng món ăn Hà Nội của tôi thật thanh lịch và rất tinh tế, và cũng rất khoa học với rất nhiều rau tươi, ít mỡ, ít đường hơn hẳn các món cay cay, đậm đậm của người Sài Gòn hay Tàu. Nhưng dường như khẩu vị ăn uống tuỳ thuộc vùng miền và thật khó thay đổi. Ấy thế nhưng người ở đâu, dù ở xa hay gần, kiều bào hay người trong nước thì cũng phải công nhận với tôi một điều rằng không ở đâu cốm ngon như ở Hà Nội.
Cốm tươi, có lẽ chỉ có bán ở Hà Nội, vì thế nên mới có câu "bây giờ ở Hà Nội là mùa cốm" chứ không gắn ở bấy kỳ nơi nào khác. Dẫu rằng cốm tươi của tôi phải cho vào tủ lạnh và bay hơn 24 tiếng, và trước khi ăn phải cho vào microwave, thì vị thơm của lúa nếp non, vị bùi của cốm quyện với chuối, vẫn còn như nguyên như khi tôi vừa ăn cốm của mấy chị bán cốm mang từ Vòng, Mễ Trì đi lên, có khác chăng là không có hương vị thơm ngát của cọng rơm vàng buộc hờ gói lá sen bánh tẻ. Nhưng như thế cũng đã là quá sang trọng đối với người xa xứ, để người con xa Hà Nội phải lấy ngón tay nhón từng nhúm nhỏ đưa vào miệng, nhai nhỏ nhẹ thật lâu, như muốn lưu thật lâu vị bùi, vị dẻo của hạt cốm quê hương, cho đến hạt cuối cùng.
Bánh cốm, tôi đã từng ăn bánh từ Paris, hay Little Saigon, nơi nổi tiếng về cộng đồng người Việt cũng sành ăn và kén chọn, thì vẫn không thể so sánh được với bánh cốm Hà Nội. Có lẽ chỉ có bánh cốm của Hà Nội mới làm từ cốm khô thực sự và vì thế vẫn giữ được vị cốm mềm dẻo quện với vị ngọt của đậu xanh, cuả dừa và hương bưởi, để phân biệt với bánh cốm từ các vùng khác vốn được đồ từ xôi và nhuộm phẩm, đâu còn cái bùi, cái thơm của bánh cốm Hàng Than.
"Máu người Hà Nội có vị sấu chua", đó chỉ là cách nói văn vẻ của Băng Sơn, nhưng có ai không thích được ăn canh chua sấu, rau muống dầm sấu, canh sườn nấu sấu, hay nhất là canh thịt nạc nấu sấu. Vũ Bằng từng ca ngợi canh thịt nạc với nhót cho tháng 5, nhưng có lẽ với tôi, thịt nạc băm với sấu, vị không gắt như nhót, hợp với khẩu vị người Hà Nội hơn nhiều. Dẫu sấu mang từ Hà Nội của tôi có phải ngâm đông lạnh, nhưng vị chua thanh thanh, dịu dịu khi nấu với thịt nạc, vẫn còn vương vấn như chính tính cách của người Hà Nội: dịụ dàng, thanh thanh, chua mà không gắt, nhẹ nhàng nhưng thật sâu sắc và tinh tế. Có lẽ văn hoá ẩm thực luôn gắn liền với tính cách, với tâm hồn con người là vậy.
Bát canh sấu chua, gói cốm thơm nhỏ nhoi liệu có làm dịu đi nỗi nhớ se sắt mùa thu Hà Nội mà gió heo may đem lại, mang lòng người về gần với quê hương hơn hay lại càng làm cho nỗi nhớ mùa thu Hà nội tê tái hơn?
Montreal, Tháng 8 2007
Lưu Tuấn Anh
